Tussen lege plastic zakjes waar mensen hier water uit drinken, mango schillen en oude schoenen, heeft jong Condega gisteren Hamlet meegemaakt. De shirts nog nat van het basketballen, hangend op de stenen banken met kinders op schoot en, zoals het een echte jongere beaamt, met luid commentaar op wat er te zien is.
Om een uur of 2 vertrekt een camionetta = jeep met open achterbak met zo´n 16 acteurs en mederwerkers van Pueblo Nuevo richting Condega. Is niet zo heel ver van P.N. maar voelt toch langer dan met de bus als je klem zit tussen benen, blikken en houten balken. Iedereen komt wonder boven wonder ongedeerd aan bij HET basketbal veld te Condega alwaar tot 7 uur ´s avonds vooral gewacht wordt.
Op de jongen die de sleutel heeft,
opdat iemand een geluidsinstallatie doneert,
de lichtjongen de lampen om de lantaarnpalen heeft gespannen (ondersteund door menselijke ladder),
op eten dat maar niet komt (wie zal dat betalen, zoete lieve gerritje?),
op de camionetta die met enorme luidsprekers terug komt,
de regisseur die nog niet weet of we het doek nu wel of niet laten hangen,
spelers die maar niet wakker worden,
die dingen
Toen we aankwamen voelde ik een ojee in mij opborrelen. Waarom hier, dacht ik, op een kaal basketbalveld met stenen banken. Eenmaal dichterbij zag ik meer en meer schoons opduiken. De graffiti op de muren, het gesloten kioskje, het borstbeeld waar het gezicht van af is gevandaald... De ideale plek voor een stuk over een koninkrijk dat eigenlijk bij aanvang al uit elkaar valt, al verleden tijd is. Helaas was er geen tijd, of werd er geen tijd gemaakt om een keer te repeteren op locatie. Geheel tegen mijn advies in maar ik wilde niet gaan drammen want ik word hier al gezien als Kristien de dramadame, vermoed ik. Door het niet repeteren werd de prachtige locatie niet optimaal benut, de mooiste graffiti weggemoffeld achter vuilwitte doeken. Het was een wonderlijk dagje. Aan de ene kant heb ik me verbaasd over het gebrek aan vooruit denken (spelers die essentiele spullen niet bij zich hebben, 16 man + decor in 1 camionetta is een beetje veel, geen geluidsinstallatie, geen ladder voor het ophangen van het licht, GEEN ETEN, persoonlijke spullen in het zicht tijdens de voorstelling, etc.). De regisseur, Yulio Calero, is nog maar 22 lentes oud. Woont bovendien in een dorp waar nooit theater te zien is. Speelt goed maar zijn medespelers hebben 0 tot geen ervaring of niet de juiste ervaring om zo´n stuk verfijnd te kunnen spelen. En dan heb je nog te maken met het besmettelijke machismo. Dat groeit tijdens de uitvoering ineens tot karikaturale proporties, alles waar je uren aan gewerkt hebt met de acteurs verdwijnt plotklaps door de vonken van het spelen voor publiek. Met de koning heb ik wel 3 uur gewerkt aan een monoloog, waarna het een monoloog was met iets meer verandering van plaats, intonatie en houding. Gister hield hij een monoloog van vijf minuten zonder zich te veroeren en zonder ook maar iets in stem, gezicht, lichaam te veranderen. Hamlet die zijn monoloog haast babbelend met het publiek speelde tijdens de repetities, schreeuwde en schreeuwde en schreeuwde. En de 2 vrouwen lieten het vocaal geweld maar over zich heen komen. Waar was ik? Bij het gebrek aan vooruitdenken. Wat nog ontbreekt is een soort speeltraditie. Aankomen, spullen netjes neerzetten, SAMEN opbouwen, SAMEN eten, kleding aantrekken, make-uppen en WARMING-UP! Helemaal niet gehad! En als iedereen dan zo zonder gezamenlijke concentratie aan het stuk begint gebeurt het natuurlijk dat de ene speler met de ene scene begint en de ander met een andere...
Wat is die holandesa weer lekker aan het kritieken! Makkelijk hoor! Dat is zo. Ben nog zoekende naar wat mijn aandeel is in dit geheel. Heb gister de rechtervoet van de lichtman gedragen bij het ophangen van de lampen, gordijnen opgehangen, nog nooit gegrimeerde mannen gegrimeerd (enkelen konden daarna niet van de make-up afblijven, bleven snorren tekenen en lippen stiften), eten gekocht voor de groep. Heb zo veel mogelijk meegeholpen maar niet alles geregeld wat er geregeld kon worden. Expres. Heb namelijk veel vertrouwen in Yulio als regisseur. Heeft beelden, ideeen en heeft in de gaten wat mankeert aan wat er nu is. Met Yulio heb ik afgesroken dat hij me om hulp vraagt als hij dat nodig is. In praktijk vraag ik vaak of ik iets kan doen, of ik een bepaald plan mag uitvoeren en wat er te doen is. Om geen politieagent te spelen. En om hem de tijd te gunnen zelf te ervaren hoe zo´n dag loopt. En heel belangrijk: hoeveel weet ik nu van zo´n dag, van het uitvoeren van Hamlet op een basketbalveld in Nicaragua! Hoeveel weet ik uberhaupt van theater?
Ik ben er nog niet over uit of dit nu de goede werkwijze is of niet, wat denkt de lezer hiervan?
En om even de mooie kant van het stuk aan te stippen: dat zoiets gebeurt, zomaar op een zondag ineens een Polonio tussen de kaktusplanten, waterzakjes gevecht en sabelgeweld op het basketbalveldje. To be or not to be tussen grinnikende jongelui. Alleen dat is al zo prachtig. Verder vind ik het met mijn Nederlandse theateroogjes werkelijk geweldig dat er gewoon gepresenteerd wordt op zo´n plek zonder stekker (licht afgetapt van het pitje van het winkeltje), zonder geluidsinstallatie, zonder enige publiciteit, niemand van de locatie die het geheel verder helpt en slechts 5 stenen bankjes voor het publiek. Doen met wat er is. Hoe moeilijk voor mij, Nederlands meisje. Hoe vanzelfsprekend, onbespreekbaar voor de Nicaraguaanse acteurs. De rok van de koningin is witte stof beplakt met maisbladeren. Soldaten dragen rieten planten manden op hun hoofd. Die dingen. En ik zag ineens dat het stijl is, sfeer geeft. De eerste keer dat ik het zag vond ik het rommelig wat stijl betreft. Enkele spelers schitterden in spel met het publiek. De schuimpilletjes voor de dood van de koningin waren spectaculair. Hamlet heeft wat. Een heleboel moois en een spektakel voor de mensen hier. Maar er moet ook nog flink aan gewerkt worden wil het een spektakel worden dat naar de keel grijpt. Wie weet kan ik daar nog wat aan bijdragen deze laatste weken hier. Blijft zoeken naar een juiste methode voor zo´n grote groep onervaren acteurs. Is me bij repetities met de hele groep nog niet gelukt, bij meer individuele repetities gedeeltelijk. Maar er is weinig dat beklijft.
Over een week is Joram al bij me!